فروشگاه های خرده فروشی بخش مهمی از اقتصاد است زیرا مردم را قادر می سازد کالاها و خدمات مورد نیاز خود را خریداری کنند. فروشگاه های خرده فروشی محصولات و خدمات متنوعی از خواربار تا پوشاک را در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند. علاوه بر این، خرده فروشی ها نیز مسئول ایجاد شغل هستند زیرا تعداد قابل توجهی از افراد را استخدام می کنند.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سال‌های اخیر همانند دیگر کشورها در ایران نیز گسترش یافتند و این در حالیست که افزایش سهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌تواند اقتصاد کشور را از رکود خارج کند. در حال حاضر خرده‌فروشان و اصناف باید با تغییر کاربری و به‌روز شدن خود را مطابق استانداردهای دیگر کشورها هماهنگ کنند. به عبارتی ضرورت دارد واحدهای صنفی خرده‌فروشی با اعمال تغییرات لازم در ساختار خود و داشتن حداقل مساحت برای احداث فروشگاه زنجیره‌ای و همچنین گذراندن دوره‌های آموزشی به مجموعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای بپیوندند..
اکنون سهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای از بازار ایران حدود ۵ تا ۷ درصد است، درحالی که این رقم در دنیا به ۵۰ درصد رسیده و در برخی کشورهای پیشرفته تا ۸۰ درصد پیشروی دارد. مزایای عمده فروشگاه‌های زنجیره‌ای بسیار زیاد است. در دسترس بودن نیازهای عمده خانوارها، حذف واسطه‌های غیرضروری، ارائه کالاها با قیمت مشخص و تخفیف ویژه در مقاطع خاص و امکان تجزیه و تحلیل نیازهای مشتریان، کاهش زمان بین تولید و مصرف، اعمال نظارت بیشتر بر فرایندهای کاری و صرفه‌جویی در وقت خرید و بهبود ترافیک در شهرهای بزرگ از جمله این مزایاست.
اما مهمترین مزیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای اقتصاد کشور، «افزایش شفافیت مالی» است، چراکه با توجه به تعداد بالای واحدهای صنفی و فروشندگان خرد، حسابرسی و اخذ مالیات و عوارض روند دشوار و پیچیده‌ای را طی می‌کند و در بسیاری مواقع امکان نظارت و رصد وجود ندارد. بر همین اساس حرکت به سمت تجمیع واحدهای صنفی در قالب زیرمجموعه‌هایی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرده‌فروشی که به این روش فرانچایز می‌گویند، می‌تواند در ایجاد شفافیت بیشتر در اطلاعات مالی موثر باشد.
بیش از ۷۰ سال است که از پیدایش نخستین نسل فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای در کشورمان می‌گذرد. سال ۱۳۲۸ فروشگاه‌های سراسری سپه در تهران پایه‌گذاری شد. افتتاح و فعالیت این فروشگاه‌ها در تهران چنان تجربه بدیهی بود که همچنان بسیاری از مردم، فروشگاه‌های زنجیره‌ای را با مفهوم فروشگاه سپه به خاطر می‌آورند. اما در طول زمان و دهه‌های مختلف، روند رشد و توسعه این شکل از کسب‌وکار همواره ثابت نبوده و با نوساناتی همراه بوده است. اکنون دولت و مسئولان مختلف در تلاشند تا الگوی عرضه مواد در ایران را به کشورهای دیگر نزدیک کرده و شرایطی برای تجمیع واحدهای کوچک به شکل فروشگاه‌های زنجیره‌ای فراهم آورند. استدلال نیز آن است که قیمت‌گذاری در فروشگاه‌های زنجیره‌ای با حذف واسطه‌های موجود و در مذاکره با تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان برای خرید انبوه کالا با مناسب‌ترین قیمت ممکن، محصولات را با ارزان‌ترین قیمت به دست مصرف‌کننده خواهند رساند.
طبق تحقیقات، خواسته‌های مشتریان روی چهار مورد مهم متمرکز است:محل فروشگاه: مشتری‌ها معمولا ترجیح می‌دهند از فروشگاه‌های محلی نزدیک خودشان خرید کنند.ارسال رایگان: تحویل و ارسال رایگان فاکتور مهمی است که می‌توانید مشتریان را متقاعد کنید از شما خرید کنند.وفاداری: مشتری‌ها دوست دارند از برندهایی خرید کنند که روی آنها شناخت دارند و تجربه خوبی داشته‌اند.
شخصی سازی: اگر مشتری ببیند فروشگاهی که از آنجا خرید می‌کند، او را می‌شناسد، تاثیر مثبتی روی تصمیم خریدش می‌گذارد. برای خلق یک تجربه شخصی برای مشتری، می توانید از نرم‌افزارهای مختلف مثل نرم‌افزار CRM کمک بگیرید و مطمئن باشید که فروش‌تان را افزایش می‌دهید.
دلایل محبوبیت خرده فروشی آنلاین؟ بازار نسبتا ثابت، مشتری شناخته شده، اطمینان از تکرار خرید، عدم نیاز به پیچید‌گی‌های فنی و اجرایی برای ساختن فروشگاه، امکان شروع و راه‌اندازی با حداقل سرمایه، امکان جذب سریع سرمایه‌گذار، بازاریابی مبتنی بر موقعیت جغرافیایی ژئومارکتینک، درک ساده‌تر مشتری اینترنتی از محصولات ارائه شده و غیره از مهمترین مواردی است که بنیانگذاران را تشویق می‌کند در حوزه‌ی خرده فروشی وارد شوند.
جای تعجب نیست که بسیاری از دلایل بنیانگذاران کسب و کارهای نوپای آنلاین (استارت آپ ها) با فردی که پارکینگ منزل خود را تبدیل به سوپرمارکت می‌کند مشترک باشد! یکی از مهمترین مزیت‌های خرده‌فروشی برای مشتریان قمیت‌های پائین‌تر نسبت به بازار است که اغلب به دلیل حذف واسطه‌های فروش است. همچنین امکان افزودن خدمات جانبی به فروش‌های خرد مزیت دیگری است که باعث می‌شود مشتریان رغبت زیادی به این نوع خرید داشته باشند. مثلا در بسیاری از موارد خرید یک کالای کوچک به‌صورت اینترنتی به مراتب ازصرف وقت در ترافیک شهری یا سفر به مرکز خرید اصلی منطقی‌تر به نظر می‌رسد.
الزام به تغییر فرآیند کسب و کار: روند تهیه، ذخیره و تدارکات در کسب و کارهای الکترونیکی با کسب و کارهای سنتی غیر مجازی متفاوت است. سازمان خرده فروشی آنلاین باید فرآیندهای متفاوت مناسب با کسب و کارهای الکترونیکی جدید را مجدد طراحی و ادغام کند. در بخش‌های سنتی ادارات و سلسله مراتب مدیریتی ممکن است در روند پردازش سفارش و حمل و نقل، موانعی وجود داشته باشد، به عنوان مثال ممکن است کسب و کار سنتی بررسی کالا پیش از ارسال برای مشتری را امری ضروری بداند، اما در خرده فروشی آنلاین حمل کالا از یک مکان به مکان دیگر برای مشتری امکان پذیر نخواهد بود. درواقع خرده فروش الکترونیکی یک تامین کننده محلی را در شهری که مشتری در آن زندگی می‌کند انتخاب کرده و تحویل کالا به مشتری را به تامین کننده محلی می‌سپارد. این امر نیازمند تصویب قوانین مخصوص کسب و کار و اعتماد بالا به تأمین کننده محلی می‌باشد.
در ادامه اعتبار بالای کسب و کار باعث می‌شود تأمین کننده محلی دستورالعمل‌ها را به درستی رعایت کرده و همان محصول را با کیفیت عالی تحویل مشتری دهد. برنامه ریزی فروش و تجزیه و تحلیل تقاضا در خرده فروشی آنلاین در مقایسه با کسب و کارهای سنتی غیر مجازی بسیار دشوار است.
تعارض کانال: شرکت‌هایی که هم از طریق اینترنت و هم از طریق فروشگاه های غیر مجازی فعالیت می‌کنند، ممکن است در بسیاری از موارد در حوزه فروش کالا، تعارض ایجاد کنند. به این دلیل که در دسته سفارشات فروشگاه الکترونیکی، کالاها به طور مستقیم به مصرف کننده نهایی می‌رسند و باعث ایجاد حس تهدید برای ادامه فعالیت توزیع کنندگان و فروشندگان غیر مجازی می‌شوند.
بیشتر مواقع دیده شده که خرده فروشان مجازی تمایل به کاهش قیمت نسبت به قیمت‌های خرده فروشان دارند و ممکن است فروش خرده فروشان غیر مجازی کاهش یابد، در نتیجه تمایل بیشتری در این دسته به فروش محصولات از طریق اینترنت ایجاد می‌شود که به دنبال کاهش قیمت‌های اعمال شده توسط خرده فروشان الکترونیکی بوده است.
مسائل حقوقی: قوانین مناسب معاملات مبتنی بر اینترنت درحال حاضر بسیار جامع نیست. امروزه نامه‌های الکترونیکی و امضاهای دیجیتال فقط در برخی از کشورها در مراجع قانونی معتبر شناخته می‌شوند. در بسیاری از کشورها، هیچ قانون واضحی جهت اطلاع خرده فروشان در مورد مالیات کالاها وجود ندارد. در خرده فروشی الکترونیکی برخی کشورها، محل صدور صورتحساب، محل ارسال کالا و محل تحویل همه متفاوت است. اگر این سه مکان در صلاحیت‌های مختلف دولت‌ها قرار گیرند، پرداخت مالیات و تسلیم مالیات نیز با مشکل مواجه خواهد شد. البته قوانین مربوط به خرده فروشی الکترونیکی در ایران نیز شامل تفاوت هایی است که روند رشد و پیشرفت را بسیار تسهیل کرده است.
امنیت و حریم خصوصی: امنیت یکی از مهمترین چالش‌های دنیای دیجیتال است. علی رغم تنظیمات امنیتی پیچیده مانند گذرواژه‌ها و فایروال‌ها، هنوز هم با خبر هک وب سایت و سرقت داده‌ها مواجه هستیم. اینترنت با دامنه‌ی عمومی، بسیار مستعد فعالیت‌های غیرقانونی می‌باشد. مردم نسبت به انتشار اطلاعات در مورد کارت‌های اعتباری و اطلاعات شخصی خود در شبکه اینترنتی بسیار محتاط رفتار می‌کنند زیرا این اطلاعات به راحتی توسط هکرها مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. اخیرا در ایران برای امنیت مبادلات اینترنتی قوانین و مقررات شدیدی وضع شده است که کار را برای مجرمان سایبری بسیار دشوار و در برخی موارد محال می سازد.
نتیجه گیری
در نهایت، به این نتیجه رسیدیم که خرده فروشی آنلاین فقط در ایجاد یک وب سایت زیبا نیست. شرکت‌های مشاوره مدیریت کسب و کار، مهارت‌های مورد نیاز برای ارزیابی برنامه‌های کسب وکار، بررسی مدل‌های درآمدی، کمک به شناسایی ادغام فرآیندهای زنجیره تأمین با نوآوری در زمینه تجارت الکترونیکی را برای خرده فروشان الکترونیکی به ارمغان می‌آورند.
سیستم پشتیانی، بیشترین و پر اهمیت ترین بخشی است که به تمرکز بالایی نیاز دارد. مشتریان تنها در صورت بازگشت تجربیات خوب از خریدهای قبلی خود، به خرید مجدد از این روش رضایت می‌دهند. در حال حاظر نزدیک به ۷۰ درصد از مردم دنیا، از خریدهای اینترنتی خود رضایت کافی دارند. در دنیای پیچیده کسب و کار، خرده فروشی آنلاین به معنی کلی کسب و کار استراتژیک تبدیل خواهد شد و ممکن است در دهه آینده مفیدترین و سودمندترین روش فرآیند کسب و کار در صنایع نساجی و پوشاک را نیز از آن خود کند
- نویسنده : مجتبی پیرزاد- مدرس،مشاور،استراتژیست کسب و کار
Thursday, 29 May , 2025